Bài 3: Quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước (Tiếp theo và hết )

Cách đây tròn 75 năm, ngày 6-1-1946, cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên của Việt Nam diễn ra thắng lợi trong toàn quốc, mở ra thời kỳ mới, thời kỳ dân tộc ta có Quốc hội-cơ quan quyền lực cao nhất của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa.

Bài 1: Hoạt động lập pháp xuất phát từ ý chí, nguyện vọng của nhân dân

Bài 2: Hoạt động giám sát: Đã “dám” và đã “sát”

75 năm qua, Quốc hội Việt Nam luôn đồng hành cùng dân tộc. Vì vậy, các thế lực thù địch dù có “tung hỏa mù”, xuyên tạc, bóp méo hoạt động của Quốc hội, nhưng cũng không thể làm phai mờ hình ảnh của một Quốc hội công tâm, quyết định đúng đắn các vấn đề quan trọng của đất nước vì quyền lợi chính đáng của nhân dân.

Những dấu ấn lịch sử

Ngày 3-9-1945, một ngày sau khi nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ sự cấp thiết phải tiến hành càng sớm càng tốt cuộc Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu. 

Cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa được tiến hành vào ngày 6-1-1946 là một sự kiện trọng đại, vì đây là lần bầu cử Quốc hội đầu tiên trong lịch sử dân tộc. Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên bầu ra Quốc hội đánh dấu một bước phát triển mới trong việc củng cố nền độc lập dân tộc vừa giành được, thực hiện thể chế dân chủ thực sự, thể hiện tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước của dân, do dân và vì dân. Trong bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa do Quốc hội khóa I thông qua ngày 9-11-1946 đã hiến định “Nghị viện nhân dân (danh từ thời điểm đó dùng để chỉ Quốc hội-NV) là cơ quan có quyền cao nhất của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa (Điều thứ 22); “Nghị viện nhân dân giải quyết mọi vấn đề chung cho toàn quốc, đặt ra các pháp luật, biểu quyết ngân sách, chuẩn y các hiệp ước mà Chính phủ ký với nước ngoài” (Điều thứ 23).

Toàn cảnh phiên khai mạc Kỳ họp thứ mười, Quốc hội khóa XIV. Ảnh: TTXVN

Hiến pháp năm 1959, năm 1980, năm 1992 tiếp tục hiến định Quốc hội là cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nước Việt Nam.

Hiến pháp năm 2013 hiến định rõ “Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa (XHCN) Việt Nam. Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước”.

Theo Điều 70 của Hiến pháp năm 2013, Quốc hội có 15  nhiệm vụ và quyền hạn. Ngoài công tác lập pháp và giám sát tối cao, Quốc hội còn có quyền quyết định mục tiêu, chỉ tiêu, chính sách, nhiệm vụ cơ bản phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) của đất nước; quyết định chính sách cơ bản về tài chính, tiền tệ quốc gia; quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế; quyết định phân chia các khoản thu và nhiệm vụ chi giữa ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương; quyết định mức giới hạn an toàn nợ quốc gia, nợ công, nợ chính phủ; quyết định dự toán ngân sách nhà nước và phân bổ ngân sách Trung ương, phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước; quyết định chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo của Nhà nước; bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch nước, Phó chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Phó chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Chủ tịch Hội đồng Bầu cử quốc gia, Tổng Kiểm toán nhà nước; phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó thủ tướng Chính phủ, bộ trưởng và thành viên khác của Chính phủ, thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao; quyết định thành lập, bãi bỏ bộ, cơ quan ngang bộ của Chính phủ; thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành chính tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt; quyết định vấn đề chiến tranh và hòa bình; quy định về tình trạng khẩn cấp, các biện pháp đặc biệt khác bảo đảm quốc phòng và an ninh quốc gia; quyết định chính sách cơ bản về đối ngoại; quyết định trưng cầu ý dân...

75 năm qua, Quốc hội Việt Nam đã có nhiều quyết định quan trọng liên quan đến vận mệnh quốc gia, dân tộc và sự phát triển bền vững của đất nước. Các vấn đề được Quốc hội quyết định đều dựa trên ý chí và nguyện vọng của nhân dân, bảo đảm tốt nhất cho lợi ích của đất nước.

Trong nhiệm kỳ của Quốc hội khóa XIV (2016-2021), bên cạnh những quyết định về mục tiêu, kế hoạch phát triển KT-XH hằng năm, Quốc hội đã quyết định nhiều vấn đề rất lớn của đất nước, như: Điều chỉnh quy định sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối (2016-2020) cấp quốc gia; dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành; dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc-Nam phía đông giai đoạn 2017-2020; đề án tổng thể phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030...

Những công việc nói trên của Quốc hội trong nhiệm kỳ 2016-2021 với các quyết định hợp lòng dân đã là minh chứng, là tiếng nói đanh thép bác bỏ những luận điệu sai trái cho rằng “Quốc hội Việt Nam thực chất chẳng quyết định được việc gì”.

Quyết định của Quốc hội đáp ứng yêu cầu chính đáng của nhân dân

Lịch sử 75 năm của Quốc hội Việt Nam đã khẳng định Quốc hội luôn luôn là hiện thân của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, gắn bó chặt chẽ và có trách nhiệm với cử tri, luôn luôn đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân. Việc gần gũi, gắn bó mật thiết với nhân dân, nắm bắt đầy đủ, thấu hiểu sâu sắc tâm tư, nguyện vọng và yêu cầu chính đáng của nhân dân, trân trọng lắng nghe, phản ánh đầy đủ ý chí, nguyện vọng của nhân dân là nhân tố quan trọng bảo đảm cho Quốc hội có những quyết sách đúng đắn, phù hợp thực tiễn, góp phần nâng cao uy tín, vai trò của Quốc hội, thu hút được sự quan tâm, ủng hộ, đóng góp ý kiến xây dựng và củng cố niềm tin của cử tri, của nhân dân đối với Quốc hội.

Thực tế hoạt động của Quốc hội thời gian qua cho thấy có những vấn đề được quyết định không dễ dàng mà phải có sự cân nhắc kỹ lưỡng từ nhiều góc độ, nhiều khía cạnh, qua đó đã làm cho các quyết định có tính chính xác cao hơn, tạo sự đồng thuận tốt hơn, giúp công tác chỉ đạo điều hành thuận lợi và hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của cuộc sống và phù hợp với ý nguyện của nhân dân. Không phải tất cả các dự án, công trình quan trọng mà Chính phủ trình Quốc hội đều được Quốc hội chấp thuận. Ví như, Quốc hội từng bác bỏ chủ trương xây dựng đường sắt cao tốc do Chính phủ trình vào năm 2010.

Nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An kể lại chuyện khi đồng chí còn đương chức Chủ tịch Quốc hội: Có một vị khách trong đoàn ngoại giao nêu câu hỏi rất thú vị. Ông ta nói rằng, theo ông ta biết thì Quốc hội Việt Nam chỉ do một đảng duy nhất lãnh đạo, đó là Đảng Cộng sản Việt Nam. Thế thì tại sao các đại biểu là đảng viên của Đảng lại phát biểu nhiều ý kiến khác nhau như thế? Lại giám sát và chất vấn Chính phủ nhiều như thế? Về vấn đề này ông ta rất khó phân biệt sự khác nhau giữa Quốc hội Việt Nam do một đảng lãnh đạo với quốc hội ở các nước có nhiều đảng tham chính?

Đồng chí Nguyễn Văn An lúc đó đã trả lời: “Trước hết tôi xin cảm ơn và hoan nghênh ngài đã quan tâm và nêu câu hỏi rất tinh tế và thẳng thắn. Chắc ngài đã biết, Điều 4 Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam đã khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, Đảng là lực lượng chính trị lãnh đạo Nhà nước và xã hội, song Đảng không làm thay công việc của Nhà nước. Các tổ chức và đảng viên của Đảng phải hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật. Đảng viên của Đảng phải chấp hành nghị quyết của Đảng, đó là nguyên tắc đã được ghi trong Cương lĩnh và Điều lệ Đảng. Song đảng viên là đại biểu Quốc hội (ĐBQH) cũng phải chấp hành pháp luật Nhà nước, cũng phải làm nhiệm vụ của đại biểu, cũng phải phản ánh và quyết định thể theo ý chí và nguyện vọng của cử tri và nhân dân trong cả nước, cũng phải giám sát và chất vấn Chính phủ theo quy định, đó là nguyên tắc mà pháp luật Nhà nước đã quy định. Người đảng viên là ĐBQH phải chấp hành cả hai nguyên tắc này, không được bỏ một nguyên tắc nào, chính vì thế mà có nhiều ý kiến khác nhau trong thảo luận cũng như trong giám sát và chất vấn. Nếu ĐBQH là đảng viên của Đảng Cộng sản Việt Nam, đảng duy nhất lãnh đạo Nhà nước, không thảo luận các dự án của Chính phủ, không giám sát và chất vấn Chính phủ như các đại biểu là đảng viên của đảng cầm quyền ở phần lớn quốc hội các nước có nhiều đảng tham chính, thì sẽ không còn hiện tượng nhiều ý kiến khác nhau tại Quốc hội như thế nữa. Đó chính là điều làm ngài khó hiểu”.

Thiết nghĩ câu chuyện nói trên của đồng chí Nguyễn Văn An đã lý giải vì sao những người cố tình xuyên tạc về quyền lực thực chất của Quốc hội Việt Nam lại bị dư luận lên án.

"Chọn mặt gửi vàng” cho nhiệm kỳ mới của Quốc hội

Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV (2016-2021) sắp kết thúc. Để chuẩn bị cho Quốc hội khóa XV sắp tới, tại Kỳ họp thứ chín giữa năm 2020, Quốc hội đã thành lập Hội đồng Bầu cử quốc gia để tổ chức bầu cử ĐBQH khóa XV. Tại Kỳ họp thứ mười vừa qua, Quốc hội đã ấn định tổ chức ngày bầu cử ĐBQH vào ngày 23-5-2021. Do vậy, ngay từ bây giờ, các cơ quan chức năng của Nhà nước phải khẩn trương chuẩn bị cho công tác lựa chọn, giới thiệu nhân sự ứng cử ĐBQH để thông qua bầu cử, người dân có thể lựa chọn được những người thực sự tiêu biểu, đạt tiêu chuẩn, chất lượng, có đức, có tài, xứng đáng đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân. 

Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội được Kỳ họp thứ chín Quốc hội khóa XIV thông qua, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2021 đã quy định cụ thể tiêu chuẩn của ĐBQH. Theo đó, ĐBQH phải bảo đảm các điều kiện, tiêu chuẩn: Trung thành với Tổ quốc, nhân dân và Hiến pháp, phấn đấu thực hiện công cuộc đổi mới, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”; có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam; có phẩm chất đạo đức tốt, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, gương mẫu chấp hành pháp luật; có bản lĩnh, kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền và các hành vi vi phạm pháp luật khác; có trình độ học vấn, chuyên môn, có đủ năng lực, sức khỏe, kinh nghiệm công tác và uy tín để thực hiện nhiệm vụ ĐBQH; liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân, được nhân dân tín nhiệm; có điều kiện tham gia các hoạt động của Quốc hội.  

Cử tri mong muốn các ĐBQH khóa XV sẽ phải là những đại biểu ở tầm cao mới của sự phát triển, có đủ năng lực, phẩm chất để thực hiện hiệu quả các chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm của cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất trong bối cảnh phát triển mới của đất nước. Đặc biệt, các ứng cử viên ĐBQH phải là những người kiên quyết đấu tranh phòng, chống “diễn biến hòa bình”, không phát ngôn theo những luận điệu sai trái, xuyên tạc của các đối tượng thù địch. Các ứng cử viên ĐBQH là cán bộ, đảng viên, khi xem xét các tiêu chuẩn về chính trị, tư tưởng, đạo đức, cần đánh giá cụ thể trên cơ sở nhận diện có hay không 9 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, 9 biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ và 9 biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống được xác định tại Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII. Kiên quyết không đưa vào danh sách giới thiệu ứng cử ĐBQH những người có biểu hiện suy thoái, biến chất, tự chuyển hóa, dù chỉ có một trong số các nhận diện đã được xác định.

Trong quá trình chuẩn bị, giới thiệu người ứng cử ĐBQH, cần đặc biệt quan tâm công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, nhất là những khiếu nại, tố cáo liên quan đến người được giới thiệu ứng cử. Kết luận công minh, khách quan để kịp thời đưa ra khỏi danh sách ứng cử đại biểu những người không đủ tiêu chuẩn, tư cách ứng cử, đồng thời bảo vệ danh dự, uy tín của những người bị tố cáo, bị khiếu nại sai, xử lý nghiêm minh mọi hành vi lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để bôi nhọ, vu khống, xuyên tạc sự thật, gây khó khăn cho công tác bầu cử. Đặc biệt, cần hết sức cảnh giác với các thông tin xấu độc, xuyên tạc, bịa đặt, chống phá trước cuộc bầu cử ĐBQH khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026.  Các cơ quan chức năng cần kịp thời phát hiện xử lý những cá nhân đăng tải, chia sẻ thông tin sai sự thật. Các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức, tinh thần cảnh giác, ý thức trách nhiệm và năng lực đấu tranh phản bác trong nhân dân. Các cơ quan báo chí, truyền thông cần xác định đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn "diễn biến hòa bình" nói chung, đấu tranh phản bác các luận điệu xuyên tạc, bịa đặt chống phá cuộc bầu cử ĐBQH khóa XV nói riêng là nhiệm vụ chính trị đặc biệt. Với mỗi cử tri, cần đề cao tinh thần cảnh giác, tỉnh táo trong tiếp nhận thông tin, nhất là từ mạng xã hội, tiếp nhận có kiểm chứng để kịp thời phát hiện thông tin xấu độc, xuyên tạc, bịa đặt. Từ đó nâng cao "sức đề kháng", tăng khả năng "miễn dịch", tránh rơi vào bẫy tin giả hoặc a dua, tiếp tay cho các thế lực thù địch, phản động.

Nguồn: qdnd.vn